Tại Việt Nam, nghệ thuật đường phố ngày càng phát triển và đa dạng, thể hiện sự sáng tạo và sự phản ánh đa chiều của cộng đồng. Bằng việc sử dụng vỉa hè, đường phố làm sân khấu, các nghệ sĩ Việt Nam đã giúp công chúng tiếp cận được tới nhiều loại hình nghệ thuật đường phố mới. Trong bức tranh văn hóa chung, những hoạt động này đã góp phần tạo nên một nền văn hóa Việt Nam phong phú và đa dạng, kết nối văn hóa Việt Nam với Văn hóa thế giới.
Nghệ thuật đường phố là gì?
Nghệ thuật biểu diễn trên đường phố hoặc gọi tắt là “Nghệ thuật đường phố” là hành động biểu diễn ở những nơi công cộng hoặc trên đường phố để nhận được quà thưởng từ khách qua đường hoặc đôi khi chỉ để mua vui không cần thưởng. Ở nhiều quốc gia, phần thưởng thường bằng tiền nhưng các khoản thưởng khác như thực phẩm, thức uống hoặc quà tặng cũng có thể được trao. Nghệ thuật biểu diễn trên đường phố được thực hành trên khắp thế giới và có từ thời cổ đại. Trước kia còn được gọi là hát dạo, hát rong, xiếc dạo, diễn rong. Những người tham gia vào thực hành này được gọi là người biểu diễn đường phố, nghệ sĩ đường phố hoặc người hát dạo.
Người biểu diễn có thể làm nhào lộn, thủ thuật với động vật, làm bong bóng xoắn, làm chú hề, hài kịch, múa dẻo, ảo thuật, nhảy múa, ca hát, hát rong, kỹ năng múa lửa, xiếc, bói toán, tung hứng, bắt chước, làm bức tượng sống, biểu diễn âm nhạc, sân khấu đường phố, kịch, múa rối, kể chuyện hoặc đọc thơ hay văn xuôi, nói bằng bụng… Ngoài ra còn có những kỹ năng mỹ thuật và nghệ thuật đường phố như vẽ tranh biếm họa, hí họa, phác họa, vẽ tranh tường, Graffiti, tạo hình 3D, trình chiếu video, thiết kế đô thị…
Top 6 thể loại nghệ thuật đường phố đặc sắc tại Việt Nam
Street art – Nghệ thuật vẽ graffiti và mural
Street art, hoặc nghệ thuật đường phố, đang dần trở thành một phần không thể thiếu trong cảnh văn hóa nghệ thuật đô thị của Việt Nam.
- Graffiti: Là hình thức vẽ tranh phun sơn trực tiếp lên bề mặt tường, thường sử dụng các phong cách chữ cái (tagging) hoặc hình ảnh mang tính biểu tượng, thể hiện cá nhân hoặc nhóm cộng đồng.
- Mural: Là tranh vẽ trên tường lớn có tính nghệ thuật cao hơn, thường được thực hiện dưới sự cho phép và thường thu hút sự chú ý lớn từ công chúng. Các mural thường mang tính tuyên truyền, trang trí và góp phần làm đẹp không gian đô thị.
Street art tại Việt Nam không chỉ làm đẹp không gian đô thị mà còn góp phần vào việc tạo ra những bộ sưu tập nghệ thuật đa dạng và thú vị. Nó cũng thúc đẩy các cuộc thảo luận về văn hóa, xã hội và chính trị, thể hiện quan điểm và suy nghĩ của người dân thông qua nghệ thuật.
Biểu diễn nghệ thuật đường phố (Street performance)
Biểu diễn nghệ thuật đường phố (Street performance) tại Việt Nam đang dần trở thành một phong trào phát triển sôi động, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng. Đây là một hình thức nghệ thuật trực tiếp, thường diễn ra trên các con phố, khu vực công cộng và các sự kiện nghệ thuật.
Các thể loại biểu diễn phổ biến
Âm nhạc đường phố: Bao gồm các ca sĩ đường phố, nhạc sĩ đánh nhạc cụ trên vỉa hè hoặc trong các khu phố đi bộ như phố cổ Hà Nội, Bùi Viện (TP.HCM) và các công viên.
Múa lân và múa rồng: Là các hoạt động truyền thống của người dân Việt Nam, thường được biểu diễn vào các dịp lễ hội và các sự kiện đặc biệt.
Xiếc đường phố: Biểu diễn các tiết mục xiếc như múa vòng, làm xiếc trên sợi dây, hoặc biểu diễn kỹ năng đi xe đạp.
Hát rong: Là nghệ thuật dân gian biểu diễn bằng giọng hát và nhịp điệu độc đáo, thường đi dạo và kể chuyện vui, lý thú về đời sống hàng ngày.
Vai trò và ý nghĩa của street performance
Street performance không chỉ là nghệ thuật giải trí mà còn là cách thức để nghệ sĩ thể hiện tài năng và cảm xúc trực tiếp đến với khán giả. Đây là một nền tảng để khám phá và phát triển tài năng nghệ thuật, đồng thời góp phần làm phong phú thêm văn hóa đô thị và du lịch của đất nước.
Sự kiện và hội họp nghệ thuật đường phố
Sự kiện và hội họp nghệ thuật đường phố là những hoạt động quan trọng trong văn hóa nghệ thuật đô thị tại Việt Nam, thu hút sự quan tâm của cả người dân địa phương và du khách.
Hanoi International Street Art Festival (HISAF)
Đây là một trong những sự kiện nghệ thuật đường phố quy mô lớn nhất tại Hà Nội và cả nước. HISAF thu hút các nghệ sĩ đường phố từ khắp nơi trên thế giới để biến thành phố thành một bảo tàng nghệ thuật đường phố lớn.
Saigon Urban Arts Festival (S.U.A.F)
Được tổ chức tại TP.HCM, S.U.A.F là một trong những sự kiện nghệ thuật đường phố nổi tiếng. S.U.A.F tập trung vào việc thúc đẩy và phát triển nghệ thuật đường phố, cùng nhau sáng tạo và tham gia vào các hoạt động nghệ thuật thú vị như tranh graffiti, biểu diễn âm nhạc, múa lân, xiếc đường phố và các hoạt động văn hóa khác.
Điêu khắc và cài hoa trang trí đường phố
Những tác phẩm điêu khắc từ các chất liệu như gỗ, đá, kim loại, hay cả những cài hoa trang trí khác nhau được đặt ở các công viên, ven đường, khu vực công cộng để làm đẹp và góp phần vào không gian nghệ thuật của thành phố.
Nghệ thuật đường phố dân dã (Folk street art)
Bao gồm các hoạt động như đánh bài, hát xẩm, hát rong, và diễu hành lễ hội truyền thống trong các ngày lễ tết và sự kiện văn hóa địa phương.
Nghệ thuật đèn lồng
Đây là một loại hình nghệ thuật đường phố đặc trưng của Việt Nam, thường xuất hiện vào dịp Tết Nguyên Đán và các lễ hội truyền thống, với những chiếc đèn lồng đầy màu sắc và hình ảnh truyền thống.